Serebral palsi (SP), bireyin kas kontrolünü, duruşunu ve hareket kabiliyetini etkileyen bir nörolojik durumdur. Bu nedenle tekerlekli sandalye seçimi, sadece bir ulaşım aracı seçimi değil; aynı zamanda bireyin bağımsızlığını, konforunu ve yaşam kalitesini doğrudan etkileyen hayati bir karardır.
Ancak piyasadaki yüzlerce model arasından doğru tekerlekli sandalyeyi seçmek çoğu zaman kafa karıştırıcı olabilir.

Oturma Pozisyonu ve Postür Desteği

Serebral palsili bireylerde kas tonusu bozuklukları ve postür kontrol zorlukları sık görülür. Bu nedenle tekerlekli sandalyenin ergonomik oturma desteği sunması çok önemlidir.

Neden Önemli?

Yanlış oturma pozisyonu, skolyoz, bası yarası, omurga eğrilikleri ve solunum zorlukları gibi ciddi sağlık problemlerine yol açabilir.
Uygun oturma sistemi, hem fizyolojik hem de fonksiyonel dengeyi korur.

Nelere Dikkat Edilmeli?

• Ayarlanabilir oturma derinliği ve sırt açısı olmalı.

• Yan destekler (lateral support), gövde kontrolünü sağlamalı.

• Pelvik kemer veya emniyet kemeri ile vücut dengesi korunmalı.

• Uzun süreli oturumlarda basınç dağıtıcı oturma minderleri tercih edilmeli.
  Uzman önerisi:Golfi G458 Serebral Palsi Tekerlekli Sandalye, ayarlanabilir sırt ve oturma açısı ile postür desteği açısından ideal bir modeldir.

Şase (Gövde) Yapısı ve Malzeme Kalitesi

Tekerlekli sandalyenin iskeleti hem güvenlik hem de dayanıklılık açısından belirleyicidir.
Serebral palsi kullanıcıları için stabil ve sağlam bir şase, titreşimi azaltarak konfor sağlar.

Malzeme Seçenekleri:

• Alüminyum: Hafif, taşınabilir, uzun ömürlü.

• Çelik: Daha ağır ama yüksek dayanıklılığa sahip.

• Karbon fiber: En hafif ama en pahalı seçenektir.

Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Gövde kaynakları düzgün olmalı, titreşimleri emebilmelidir.

• Taşımada kolaylık sağlayan katlanabilir yapı tercih edilebilir.

• Uzun süreli kullanım için paslanmaz ve sağlam yapı şarttır.
  Ek tavsiye: Günlük kullanımda alüminyum şaseli modeller, taşınabilirlik açısından idealdir.

Tekerlek ve Süspansiyon Sistemi

Serebral palsi kullanıcılarının birçok farklı zeminle karşılaşacağı düşünülürse, tekerlek sistemi konforu doğrudan etkiler.

Tekerlek Türleri:

• Katı (dolgu) tekerlekler: Patlamaz ama serttir.

• Havalı tekerlekler: Konforlu sürüş sağlar ancak bakım gerektirir.

• Yumuşak lastikli modeller: Şok emicidir, dış mekanlarda idealdir.

Süspansiyon Sistemi:

Süspansiyon sistemi, titreşimleri azaltarak oturma konforunu artırır.
Bu, özellikle kas spazmı yaşayan bireyler için çok önemlidir.
Uzman önerisi: Dış mekanda kullanılacaksa mutlaka süspansiyonlu, havalı tekerlekli modeller tercih edilmelidir.

Baş, Boyun ve Ayak Desteği Sistemleri

Serebral palsili bireylerin çoğu, baş ve boyun kontrolünde zorlanabilir.
Bu nedenle sandalye, ayarlanabilir baş-boyun destekleriyle donatılmış olmalıdır.

Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Boyun desteği yüksekliği ayarlanabilir olmalı.

• Ayak pedalları, kas tonusuna göre konumlandırılabilmeli.

• Kaval ve diz destekleri, istemsiz hareketleri dengelemelidir.
  Ayak desteklerinin yanlış pozisyonda olması, kalça ve diz eklemlerinde deformasyonlara yol açabilir.

Aksesuar ve Ek Donanımlar

Serebral palsi kullanıcılarının konforunu artıran çok sayıda aksesuar mevcuttur.

Kullanışlı Eklentiler:

• Yemek masası aparatı

• Yağmurluk veya güneşlik

• Taşıma çantası

• Emniyet kemeri sistemleri

• Oksijen tüpü tutucu aparat

Bu aksesuarlar, özellikle uzun süreli dış mekan kullanımında konfor ve güvenlik sağlar.
Aksesuar seçimi yapılırken sandalyenin marka uyumluluğu mutlaka kontrol edilmelidir.

Kullanım Ortamına Uygunluk

Sandalyenin nerede kullanılacağı seçimde önemli bir etkendir.
Ev içi kullanım için kompakt, hafif ve manevra kabiliyeti yüksek modeller tercih edilmelidir.
Dış mekan için ise büyük tekerlekli, süspansiyonlu ve sağlam modeller idealdir.

Örnekler:

• Evde: Dar kapılardan geçebilen, kolay katlanır modeller.

• Dışarıda: Engebeli zemine dayanıklı, fren sistemi güçlü modeller.
   Kullanıcının yaşam alanı ölçülerek sandalye boyutları buna göre belirlenmelidir.

Güvenlik Özellikleri ve Fren Sistemi

Serebral palsi hastaları ani kasılmalar yaşayabileceğinden güvenlik önlemleri çok önemlidir.
Sandalyede güvenli frenleme ve sabitleme sistemleri bulunmalıdır.

Aranması Gereken Özellikler:

• Manuel ve otomatik fren kombinasyonu

• Emniyet kemeri ve gövde destekleri

• Tekerlek kilitleme sistemi
  Kullanıcının güvenliği kadar, bakıcının da kontrolü kolay olmalıdır. Arka tarafta ek fren kolları olması önerilir.

Doğru Sandalye, Daha Bağımsız Bir Yaşam

Serebral palsili bireyler için uygun tekerlekli sandalye seçimi, hem fiziksel sağlık hem de psikolojik rahatlık açısından çok önemlidir.
Doğru teknik özelliklere sahip bir model, bireyin bağımsızlığını destekler, yaşam kalitesini artırır ve uzun vadede sağlık sorunlarını önler. Serebral Palsi Tekerlekli Sandalye modelini inceleyerek, bu özellikleri taşıyan ürünü detaylıca görebilirsiniz.
Türkiye Serebral Palsi Derneği (TOFD) sayfasında SP hakkında daha fazla bilgi edinebilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Serebral palsi için tekerlekli sandalye seçerken doktor onayı gerekir mi?

Evet. Özellikle fizik tedavi uzmanı veya fizyoterapist desteğiyle seçilen modeller, bireyin kas yapısına ve ihtiyaçlarına en uygun olanlardır.

2. Tekerlekli sandalyenin ölçüleri nasıl belirlenir?

Oturma genişliği, kalça ölçüsüne 2 cm eklenerek hesaplanmalıdır. Ayrıca sırt yüksekliği, kullanıcıya göre ayarlanmalıdır.

3. Serebral palsili çocuklar için özel modeller var mı?

Evet. Pediatrik tekerlekli sandalyeler, çocukların anatomisine uygun olarak tasarlanmıştır. Ayarlanabilir koltuk ve baş destekleri içerir.

4. Şeffaf plaklar veya postür destekleri sonradan eklenebilir mi?

Bazı modellerde eklenebilir; ancak üretici markanın uyumlu aksesuarlarını tercih etmek gerekir.

5. Tekerlekli sandalye kaç yılda bir yenilenmeli?

Kullanım sıklığına bağlı olarak 3–5 yılda bir değişim önerilir. Şase ve teker sistemlerinde deformasyonlar oluştuğunda mutlaka yenilenmelidir.